⚖️ Về “chính danh” – ai là người thừa kế hợp pháp ngai vàng Đại Việt? HOÀNG ĐẾ QUANG TRUNG VS LÊ CHIÊU THỐNG?

👑 I. “Vua” và “Hoàng đế” – không giống nhau trong tư tưởng phong kiến Á Đông

👉 Vì thế, xưng Hoàng đế không chỉ là chuyện tước hiệu, mà là tuyên ngôn chính trị và chủ quyền quốc gia.
🏯 II. Thời nhà Lê và chúa Trịnh – chỉ “vua”, không dám “hoàng đế”

• Các vua Lê (từ Lê Thái Tổ đến Lê Chiêu Thống) chỉ xưng Vương (Vua), chứ không dám xưng Hoàng đế, vì:
  
  • Đại Việt lúc đó thần phục nhà Minh rồi nhà Thanh, phải nhận sắc phong “An Nam Quốc Vương”.
  • Nếu xưng “Hoàng đế”, sẽ bị Trung Hoa coi là phản nghịch.
• Tuy nhiên, trong nội bộ Đại Việt, vua Lê vẫn được dân tôn là vua nước Nam, có uy tín và “chính danh trong nước”.

⚔️ III. Nguyễn Huệ – người đầu tiên xưng Hoàng đế thực sự độc lập sau thời Lê

Khi Lê Chiêu Thống rước quân Thanh vào nước, nhà Lê mất chính danh.

Nguyễn Huệ hiểu rằng muốn tập hợp lòng dân, ông phải:

1. Cắt đứt lệ thuộc nhà Thanh.
2. Tuyên bố chủ quyền tối cao của Đại Việt.

➡️ Vì vậy, ngày 22/12/1788 (âm lịch), tại Phú Xuân, Nguyễn Huệ xưng Hoàng đế Quang Trung.

Đây là tuyên bố độc lập thực sự, vì:

• Ông không nhận sắc phong nhà Thanh.
• Ông lãnh đạo cuộc chiến “chống ngoại xâm – đánh quân Thanh”, khẳng định Đại Việt là quốc gia độc lập ngang hàng với Trung Hoa.
• Sau chiến thắng Kỷ Dậu (1789), nhà Thanh phải công nhận Nguyễn Huệ là Hoàng đế nước Nam, chỉ còn hình thức “bang giao hòa hiếu”.

👉 Quang Trung vì thế là vị Hoàng đế duy nhất của Việt Nam trong giai đoạn cận đại, xưng đế bằng chính thực lực và lòng dân.

🏯 1️⃣ Bối cảnh trước khi Nguyễn Huệ xưng Hoàng đế

Cuối thời Hậu Lê, đất nước rơi vào tình trạng “Trịnh – Nguyễn phân tranh” gần hai thế kỷ.
• Miền Bắc (Đàng Ngoài): do chúa Trịnh nắm thực quyền, vua Lê chỉ còn là biểu tượng.
• Miền Nam (Đàng Trong): do chúa Nguyễn cai trị độc lập, tuy danh nghĩa vẫn “phù Lê”.

Khi phong trào Tây Sơn nổ ra năm 1771, do ba anh em Nguyễn Nhạc – Nguyễn Huệ – Nguyễn Lữ lãnh đạo, mục tiêu ban đầu là “phù Lê diệt Trịnh, đánh đổ cường quyền”.
Đây là phong trào nông dân có tính chính nghĩa, được nhân dân ủng hộ mạnh mẽ vì chống lại hai tập đoàn phong kiến mục nát.

⸻

⚔️ 2️⃣ Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh – mất chính danh quốc gia

Sau khi Tây Sơn tiến ra Bắc, lật đổ tập đoàn Trịnh, vua Lê Chiêu Thống được Nguyễn Huệ tôn phục ngôi.
Tuy nhiên, do mâu thuẫn nội bộ và tham vọng phục quyền, Lê Chiêu Thống chạy sang Quảng Tây cầu viện nhà Thanh (1788), xin quân sang “phù Lê diệt TÂY SƠN”.

Đây là hành động bán nước cầu viện ngoại bang, tương tự như việc mời giặc vào nhà:
• Quân Thanh mang danh “phò Lê” nhưng thực chất xâm lược Đại Việt.
• Nhà Thanh kéo sang hơn 29 vạn quân, chia thành nhiều hướng, tiến sâu vào Thăng Long.

Hành động ấy khiến Lê Chiêu Thống mất hoàn toàn “chính danh” — không còn tư cách là vua hợp pháp của Đại Việt, vì ông đặt quyền lợi dòng họ lên trên lợi ích quốc gia.
Từ đó, ngôi báu nhà Lê coi như chấm dứt về mặt chính trị.

⸻

👑 3️⃣ Nguyễn Huệ xưng Hoàng đế – giành lại “chính danh Đại Việt”

Khi quân Thanh tràn vào, Nguyễn Huệ lúc ấy đang ở Phú Xuân (Huế).
Ông lập tức ra Bắc, và trước khi xuất quân, lên ngôi Hoàng đế tại Phú Xuân (cuối năm 1788), lấy niên hiệu Quang Trung, quốc hiệu vẫn là Đại Việt.

Việc Nguyễn Huệ xưng đế có ý nghĩa:
• Xác lập chính danh mới, thay thế triều Lê đã mất nghĩa.
• Thống nhất lãnh thổ và quyền lực, tập trung toàn dân chống ngoại xâm.
• Tự chủ quốc gia: không còn thần phục nhà Thanh, khẳng định độc lập dân tộc.

⸻

⚡️ 4️⃣ Đại phá quân Thanh – khôi phục độc lập và chính danh

Ngày mùng 5 Tết Kỷ Dậu (1789), Nguyễn Huệ chỉ huy quân Tây Sơn đại phá 29 vạn quân Thanh, giải phóng Thăng Long trong vòng vài ngày.
Đây là chiến thắng mang tầm vóc dân tộc, tương đương chiến công của Ngô Quyền, Lê Lợi.

Chiến thắng này có ý nghĩa lịch sử sâu sắc:
1. Cứu đất nước khỏi nguy cơ tái đô hộ của phương Bắc.
2. Khôi phục lòng tin của nhân dân sau nhiều thế kỷ phân tranh.
3. Khẳng định Nguyễn Huệ – Quang Trung là Hoàng đế chính danh, đại diện cho ý chí dân tộc độc lập.
4. Lê Chiêu Thống trở thành kẻ tội đồ lịch sử, chết lưu vong nơi đất khách.

⸻

🏁 5️⃣ Hệ quả và ý nghĩa lâu dài

Sau chiến thắng Kỷ Dậu, Nguyễn Huệ trở thành Hoàng đế hợp pháp duy nhất của Đại Việt.
Từ đó, mọi thế lực đối lập, trong đó có Nguyễn Ánh, đều bị xem là “phản nghịch”, vì:
• Nguyễn Ánh từng cầu viện Xiêm, Pháp – cũng là ngoại bang.
• Mục tiêu của Nguyễn Ánh không phải bảo vệ dân tộc, mà là khôi phục quyền lực dòng dòng tộc. Thứ 2, Ông tiêu duyệt triều đình Tây Sơn non trẻ nhưng chính danh. Mặc dù, Ông là cháu nhánh đời chúa Nguyễn – không phải vua, giết Vua Cảnh Thịnh được xem phản nghịch thời phong kiến.

Do đó, trong đạo lý phong kiến và trong con mắt của dân đương thời:

“Nguyễn Huệ là người có công với quốc gia, còn Lê Chiêu Thống và Nguyễn Ánh là những kẻ cầu viện, làm tổn hại chính danh dân tộc.”

Nguồn: Dựa theo phân tích chat GPT/ chỉ mang tính tham khảo. Bạn tìm sử chính thống tìm hiểu thêm. Mình không chịu trách nhiệm. Cảm ơn!!!

About Author